Metadata
Gratiebrief van Simon de Witte (januari 1552)
Algemeen Rijksarchief, Rekenkamer van Brabant, 644, f.101-103
Getranscribeerd door Libert Loosen
Nederlands
101r-101v
102r-102v
103r
[f.101r]
Kaerle etc. doen te weten[e ] allen iegenwoirdich en[de]
toeco[m]mende dat wy ontfaen hebben de oitmoedige supplica[tie]
van Symon de witte, arm scamel jonckgeselle scipper knecht
dienen[de] den scippers byden reysen om loon poorter onser stadt van
bruess[el]e inhouden[de] hoe dat up sinte m[er]tens dach xcv xlix lestleden
saten en[de] droncken een gelach biers teppegem aen die brugge
in onse lande van brab[ant] ten huyse van jan verbeelen jan
ghestels metten sup[p]l[ian]t synen knecht ph[i]l[ip]s
de kempenene[er] en[de] wylen jan Remaes aldaer in tgelach de voirs. jan
ghestels veylde ph[ilippe]n de kempenene[er] een pleytscip te coope
en[de] specificeerde de selve kempenene[er] allet tgene des hy
metten s[elv]en scepe begeerde te hebben te weten[e] fock
en[de] topseyl daertoe des[elv]e Jan seyde ic salt u alsoe
vercoopen en[de] ten eynde dat ghy seeght dat ic u
[f.101v]bedriegen wille soe ben ic te vreden dat die gene dien de coop= manscap beront$$ met eenen scell[inc] eens dat int tgelach te geven sal moge[n] ulieden en[de] vanden s[elv]er coopma[n]scap v[er]laten zyn Ende naer dien die voirs. jan gestels den voirs. kempenene[er] op ten voirs. conditien tscip hadde geloeft zyn zy die coopma[n]scap eens geworden Ende gaff die voirs. ph[ilip]s alsoe int gelach een[en] scell[inc] ende begonste de voirs. suppl[ian]t die voerweerde oft c[on]tract vander coopmanscap tot hueren versoucke te scriven[e] Ende die onder handen hebben[de] aenmercken[de] dat des[elv]e jan gestels wilde daer vuyt so[m]mige dingen reserveren meer dan daer ondersproken was ind[en] coop ende hy suppl[ian]t met synen scryven begeerde elcken te voldoen[e] om namaels daer van gheen verwijt te hebben[e] want hij suppl[ian]t des[en] dach den een[en] scipper diende ende des ander[en] daeghs den anderen om gelt murmureerde onder tgeselscap seggen[de] ter goeder meyni[n]ge daer is noch al meer in tscip dan de voirs. ph[i]l[ip]s geheyscht heeft noemen[de] die gereetscap die hij vergeten hadde te heysschen[e] seggen[de] d[aer]om[m]e dat die s[elv]e jan gestels den voirs. ph[i]l[ip]s ongel[ijck] doen wilde dwelck hij ph[i]l[ip]s nyet en conste gelyden dwelck bij den voirs. ph[i]l[ip]s gehoort zijnde seyde wat eyst dan ick ben te vred[en] met dat ick gecocht hebbe wat heeft er yemant mede te doen[e] daerop jan gestels antwoirde al en hebbe ick hem tgene des hij nyet geeyscht of begeert en heeft toegeseyt indyen hijt begeert ic salt hem geven Ende die voirs. jan verbeelen oyck d[aer]inne spreken[de] seyde totten voirs. suppl[ian]t als zij beyde te vred[en] zijn wat hebben wij ons dys te moeyen ick houts mij aend[en] lyffcoop oft ic peyse dat ghy tscip zelve gerne coopen sout d[aer]op hij suppl[ian]t antwoirde ick en hebbe geen goet om ts[elv]e te coopen[e] en ick ben noch veele te jonck en[de] des[elv]e jan verbeelen presenteerde den suppl[ian]t d[aer]toe te leenen een oft twee ponden groo[t] vl[aam]s ende naerdien des[elv]e woerden al[daer] waeren geresen is die voirs. jan gestels achter vuyt gegaen om sijn water te rysen[e] aldaer hij marien vermere de weerdinne vont die tot hem soude geseyt hebben moonkin de witte denoteren[de] den suppl[ian]t seyt soe vele tegens die coopmanscap ick peysse dat hij tscip s[elv]e wilt coopen want hij heeft die voirweerde die hij begonst hadde te scriven int vier geworpen dwelck hij nyet gedaen en soude hebben alsoe mij dunckt indien ghij hem tscip nyet toe geseyt of te coope geveylt en hadt dwelck die voirs. jan gestels hooren[de] en[de] verwermpt van bloede heeft hij van buyten inneco[m]mende den suppl[ian]t gevraecht dese oft gel[ycke] woerden in gra[m]scape ghij plat luysken wat hebt ghij d[aer]mede te doen[e ] wat ick vercoope waerom hebdij die voerweerde int vier geworpe[n] d[aer]op hij suppl[iant] oyck hem stooren[de] seyde ghy moeght u moeder doen ghij sijt een platluys wat heb ick met u te doene ghij doet den man ongel[ijck] en[de] met dyen taste die voirs. jan gestels naer synen opsteke[re] om den suppl[ian]t te grieven soe dat die suppl[iant] sijns lijfs besorgen[de] om hem te defenderen namp een[en] scakelhael vande lighate en[de] de voirs. jan verbeelen ts[elv]e gewaer worden[de] is hij en[de] met hem die huysvr[ouw]e des voirs. gestels met
[f.101v]bedriegen wille soe ben ic te vreden dat die gene dien de coop= manscap beront$$ met eenen scell[inc] eens dat int tgelach te geven sal moge[n] ulieden en[de] vanden s[elv]er coopma[n]scap v[er]laten zyn Ende naer dien die voirs. jan gestels den voirs. kempenene[er] op ten voirs. conditien tscip hadde geloeft zyn zy die coopma[n]scap eens geworden Ende gaff die voirs. ph[ilip]s alsoe int gelach een[en] scell[inc] ende begonste de voirs. suppl[ian]t die voerweerde oft c[on]tract vander coopmanscap tot hueren versoucke te scriven[e] Ende die onder handen hebben[de] aenmercken[de] dat des[elv]e jan gestels wilde daer vuyt so[m]mige dingen reserveren meer dan daer ondersproken was ind[en] coop ende hy suppl[ian]t met synen scryven begeerde elcken te voldoen[e] om namaels daer van gheen verwijt te hebben[e] want hij suppl[ian]t des[en] dach den een[en] scipper diende ende des ander[en] daeghs den anderen om gelt murmureerde onder tgeselscap seggen[de] ter goeder meyni[n]ge daer is noch al meer in tscip dan de voirs. ph[i]l[ip]s geheyscht heeft noemen[de] die gereetscap die hij vergeten hadde te heysschen[e] seggen[de] d[aer]om[m]e dat die s[elv]e jan gestels den voirs. ph[i]l[ip]s ongel[ijck] doen wilde dwelck hij ph[i]l[ip]s nyet en conste gelyden dwelck bij den voirs. ph[i]l[ip]s gehoort zijnde seyde wat eyst dan ick ben te vred[en] met dat ick gecocht hebbe wat heeft er yemant mede te doen[e] daerop jan gestels antwoirde al en hebbe ick hem tgene des hij nyet geeyscht of begeert en heeft toegeseyt indyen hijt begeert ic salt hem geven Ende die voirs. jan verbeelen oyck d[aer]inne spreken[de] seyde totten voirs. suppl[ian]t als zij beyde te vred[en] zijn wat hebben wij ons dys te moeyen ick houts mij aend[en] lyffcoop oft ic peyse dat ghy tscip zelve gerne coopen sout d[aer]op hij suppl[ian]t antwoirde ick en hebbe geen goet om ts[elv]e te coopen[e] en ick ben noch veele te jonck en[de] des[elv]e jan verbeelen presenteerde den suppl[ian]t d[aer]toe te leenen een oft twee ponden groo[t] vl[aam]s ende naerdien des[elv]e woerden al[daer] waeren geresen is die voirs. jan gestels achter vuyt gegaen om sijn water te rysen[e] aldaer hij marien vermere de weerdinne vont die tot hem soude geseyt hebben moonkin de witte denoteren[de] den suppl[ian]t seyt soe vele tegens die coopmanscap ick peysse dat hij tscip s[elv]e wilt coopen want hij heeft die voirweerde die hij begonst hadde te scriven int vier geworpen dwelck hij nyet gedaen en soude hebben alsoe mij dunckt indien ghij hem tscip nyet toe geseyt of te coope geveylt en hadt dwelck die voirs. jan gestels hooren[de] en[de] verwermpt van bloede heeft hij van buyten inneco[m]mende den suppl[ian]t gevraecht dese oft gel[ycke] woerden in gra[m]scape ghij plat luysken wat hebt ghij d[aer]mede te doen[e ] wat ick vercoope waerom hebdij die voerweerde int vier geworpe[n] d[aer]op hij suppl[iant] oyck hem stooren[de] seyde ghy moeght u moeder doen ghij sijt een platluys wat heb ick met u te doene ghij doet den man ongel[ijck] en[de] met dyen taste die voirs. jan gestels naer synen opsteke[re] om den suppl[ian]t te grieven soe dat die suppl[iant] sijns lijfs besorgen[de] om hem te defenderen namp een[en] scakelhael vande lighate en[de] de voirs. jan verbeelen ts[elv]e gewaer worden[de] is hij en[de] met hem die huysvr[ouw]e des voirs. gestels met
[f.102r] haer kindeken op hae[re]n arm tusschen beyde geloopen om den voirs.
gestels te houden[e ] ende de voorgen[oemde] jan verbeelen en[de] jan gestels int
houden al worstelen[de] op malcande[ren] gevallen sijn d[aer]over de voirs.
Jan Remaes die vuyten gelage gegaen was is in huys geco[m]men
meynen[de] oyck tusschen beyden te gane soe heeft de voirs. suppl[ian]t
metten voirs. hale over die schoude[re] vander huysvr[ouw]e dess[elf]s Jans
gestels gesmeten en[de] metten slage o[n]verhoets onwetens en[de] onwillens
ten ongelucke den voirs. Jan Remaes int bescheet gaende op
thoeft geraect en[de] gequetst geraken[de] oyck metten s[elve]n slage den
s[elve]n Jan gestels op sijn hooft dat den s[elve]n hael ontstucken spranck
en[de] den voirs. Jan Remaes duer dens[elv]en slach int vier viel en[de]
werde die suppl[ian]t vuyter keukenen gestooten Ende des[elv]e Jan
Remaes vuyten vier gehaven zijnde en[de] tot hem selve co[m]mende
soude geseyde hebben jae moonken denoteren[de] den supl[ian]t ic gelove
u het sal noch gewroken worden van mij oft mijnen kinderen
Ende hij supl[ian]t alsoe vuyten huyse gestooten zijnde is int scip
vanden voirs. gestels geloopen halende sijn rappiere d[aer]mede
weder in huys meynen[de] te co[m]men maer die due[re] werde toe
gehoud[en] van welcker quetsueren de voirs. Jan Remaes omtr[ent]
drye weken d[aer]naer deser werelt overleden is Ten groo[te]n
leetwesen vanden supl[ian]t die welcke doer oitmoedige bede
en[de] bij middele van goeden vriend[en] is geco[m]men tot eenen
mi[n]nelycken payse vanden vrie[n]den des voirs. Jan Remaes
Ende anders noynt bevond[en] en heeft dan des[elv]e supl[ian]t en
is van goed[en] naem en[de] fame staen[de] ten goeden geruchte en[de]
dat meer is ne[m]mer meer bevond[en] sal wesen dat
hij supl[ian]t metten selven wijlen Jan Remaes noynt eenigen
questien van gescillen tegens malcanderen gehadt hebben
dan altijts goede vriend[en] geweest zijn nochtans vreesen[de]
riguer van justicien en soude de voirs. supl[ian]t nyet dorren
oft willen hanteren oft frequenteren in ons[en] landen en[de]
heerlicheden om sijn broot te winnen welck feyt de
voirn[oemde] suppl[ian]t inde maent van februario xcv l ons int
lange te kennen geg[even] heeft gehadt en[de] daerop gehadt
hebben[de] tadvis van onsen a[m]man van bruessele heeft ons
belieft gehadt den suppl[ian]t te vergeven tfeyt ende dootslach
boven geroert en[de] d[aer]op doen expedieren onse oepen[e] brieven
van remissie belast met amende civile en[de] interinemen[te]
ter arbitraige en[de] ordo[n]nantie van ons[en] lieven ende getr[ouw]en
den Cancelli[er] en[de] luden van ons[en] Rade in brabant gel[yk]
byden voirs. brieven breeder blycke mach dewelcke hy
vuyt versuemenisse negligen[de] en[de] mits dien dat hij buyten
slants geweest heeft binnen behoirlycken tyt nyet
gepresenteert noch versocht en heeft tvoirs. interinemen[te]
anders nyet weten[de] dan hebben[de] synen brieven gelicht hij
en hadde geheel[yck] voldaen sonder van eenigh interinemen[te]
[f.102v] oft presenta[ti]e ders[elv]er] brieven gehoort te hebben soe dat den tijt van van interineren over langen tijt geexpireert is ende vreest de supl[ian]t dat de voirs. brieven hem van egheender weerden sijn souden en[de] d[aer]o[m]me en soude nyet dorren hanteren en[de] frequenteren in onse lande van brab[ant] Ten zij dat onse meerder gr[aci]e hem verleent worde ons o[m]me des[e[lv ]e] zeer oitmoedel[ijk] bidden[de] Soe eyst dat wy dese saken over= gemerct den voirs. suppl[ian]t geneycht wesen[de] tsynder voirs. beden en[de] suplicatien hebben inden gevalle als boven geremitteert quyte gescholden en[de] vergeven, remitteren schelden quyte en[de] vergeven vuyt onse sunderlinge gr[aci]en bij des[en] tfeyt ende dootslach boven verclaert mitsgaders allen penen en[de] amenden corporelle en[de] criminelle daer inne hij hem o[ver]mits en[de] vuyt saken van tgene des voirs. is tegens ons onse hoocheyt en[de] justicie eenichs[ins] mach hebben ontgaen ende hebben hem dien aengaend[de] gerestitueert en[de] gestelt restituerende en[de] stellen tot sijne goede fame en[de] name in onsen lande en[de] hertoch= do[m]me van brab[ant] en[de] van ov[er]maze ende oyck in onse voirs. stadt van bruess[ele] ende Ammamme ders[elv]er ende anderen ons[er] landen en[de] heerlicheden en[de] tot sijnen ongeconfisqueerden goederen indien hy eenige heeft gel[yc] als hij was voirden voirs. dootslach imponeren[de] hierop een eeuwich zwijgen en[de] silen[cie] onsen procur[eur] g[e]n[er]a[e]l en[de] allen anderen onsen rechteren justicieren en[de] officieren onss voirs. lants van brabant en[de] van ov[er]maze wye zy zyn Satisfactie nocht[ans] yerst en[de] alvoeren ged[aen] der partijen geinteresseert indien die noch nyet gedaen en is civil[ijk] alleen[lijk] Behoude[lyck] nocht[ans] dat de voirn. supl[ian]t gehoud[en] sal sijn ts[elve] feyt en[de] dootslach tegens ons te beteren civil[yck] naer die gelegentheyt vande mesdaed faculteyt van sijnen goeden en[de] onse ordonn[antie] daerop gemaect Ende oick te betalen die redel[ijke] costen van justicien indien eenige d[daer]o[m]me ged[aen]$$ naer gevolght $$ sijn Ter taxatie en[de] atbiterscepe van onsen lieven en[de] getrouwen den cancell[ie]r en[de] luden van ons[en] Rade in brab[ant] die wij d[aer]toe co[m]mitteren ontbieden daero[m]me en[de] bevelen den voirn. van ons[en] Rade in brab[ant] dat voir hen geroepen die ghene die daero[m]me behoiren sullen geroepen te zijne sy procederen wel en[de] duechdel[ijk] totter verificatie en[de] interinemente van desen onsen iegenwoirdigen brieve naer hue[ren] vorme en[de] inhouden welck interinement des[elv]e suppl[ian]t schuldich sal sijn te versueken en[de] des[en] onsen brieff hemluden presenteren binnen eenen halfven jae[re] naestco[m]mende naer date van des[en] op peyne te verliesen deffect van dien Ende dat ged[aen] ende de voirs. amende civile en[de] costen van justicie getaxeert en[de] betaelt synde alst behoort van welcker amende onsen ontfanger vand[en] exploicten van ons[en] voirs. Rade off ande[re] onse officier dient
[f.102v] oft presenta[ti]e ders[elv]er] brieven gehoort te hebben soe dat den tijt van van interineren over langen tijt geexpireert is ende vreest de supl[ian]t dat de voirs. brieven hem van egheender weerden sijn souden en[de] d[aer]o[m]me en soude nyet dorren hanteren en[de] frequenteren in onse lande van brab[ant] Ten zij dat onse meerder gr[aci]e hem verleent worde ons o[m]me des[e[lv ]e] zeer oitmoedel[ijk] bidden[de] Soe eyst dat wy dese saken over= gemerct den voirs. suppl[ian]t geneycht wesen[de] tsynder voirs. beden en[de] suplicatien hebben inden gevalle als boven geremitteert quyte gescholden en[de] vergeven, remitteren schelden quyte en[de] vergeven vuyt onse sunderlinge gr[aci]en bij des[en] tfeyt ende dootslach boven verclaert mitsgaders allen penen en[de] amenden corporelle en[de] criminelle daer inne hij hem o[ver]mits en[de] vuyt saken van tgene des voirs. is tegens ons onse hoocheyt en[de] justicie eenichs[ins] mach hebben ontgaen ende hebben hem dien aengaend[de] gerestitueert en[de] gestelt restituerende en[de] stellen tot sijne goede fame en[de] name in onsen lande en[de] hertoch= do[m]me van brab[ant] en[de] van ov[er]maze ende oyck in onse voirs. stadt van bruess[ele] ende Ammamme ders[elv]er ende anderen ons[er] landen en[de] heerlicheden en[de] tot sijnen ongeconfisqueerden goederen indien hy eenige heeft gel[yc] als hij was voirden voirs. dootslach imponeren[de] hierop een eeuwich zwijgen en[de] silen[cie] onsen procur[eur] g[e]n[er]a[e]l en[de] allen anderen onsen rechteren justicieren en[de] officieren onss voirs. lants van brabant en[de] van ov[er]maze wye zy zyn Satisfactie nocht[ans] yerst en[de] alvoeren ged[aen] der partijen geinteresseert indien die noch nyet gedaen en is civil[ijk] alleen[lijk] Behoude[lyck] nocht[ans] dat de voirn. supl[ian]t gehoud[en] sal sijn ts[elve] feyt en[de] dootslach tegens ons te beteren civil[yck] naer die gelegentheyt vande mesdaed faculteyt van sijnen goeden en[de] onse ordonn[antie] daerop gemaect Ende oick te betalen die redel[ijke] costen van justicien indien eenige d[daer]o[m]me ged[aen]$$ naer gevolght $$ sijn Ter taxatie en[de] atbiterscepe van onsen lieven en[de] getrouwen den cancell[ie]r en[de] luden van ons[en] Rade in brab[ant] die wij d[aer]toe co[m]mitteren ontbieden daero[m]me en[de] bevelen den voirn. van ons[en] Rade in brab[ant] dat voir hen geroepen die ghene die daero[m]me behoiren sullen geroepen te zijne sy procederen wel en[de] duechdel[ijk] totter verificatie en[de] interinemente van desen onsen iegenwoirdigen brieve naer hue[ren] vorme en[de] inhouden welck interinement des[elv]e suppl[ian]t schuldich sal sijn te versueken en[de] des[en] onsen brieff hemluden presenteren binnen eenen halfven jae[re] naestco[m]mende naer date van des[en] op peyne te verliesen deffect van dien Ende dat ged[aen] ende de voirs. amende civile en[de] costen van justicie getaxeert en[de] betaelt synde alst behoort van welcker amende onsen ontfanger vand[en] exploicten van ons[en] voirs. Rade off ande[re] onse officier dient
[f.103r]
behoeren sal gehouden werdt ontfanck te maken Rekenin[ge] bewys
en[de] Reliqua te doen[e] tot ons[en] prouffyte metten anderen pen[ninge]n van
synen ontfange sy ons drossaet van brab[ant] amptman van bruess[ele] en[de]
alle ande[ren] onse ende ondervassallen oft smaelre heeren, rechte[re]n]
justicieren en[de] officieren ons[en] voirs. lants van brab[ant] en[de] van ov[er]maze
hoedanige die syn oft wesen mogen tegenwoirdich en[de] toecommen[de]
hueren stedehouderen en[de] elck van hen soe hem dat toebehoeren
en[de] aengaen mach den voirs. suppl[ian]t van des[en] ons[en] tegenwoirdiger
gr[ati]en remissien en[de] quytsceldingen inder manieren voirscreven
peysel[yck] volco[m]melyck en[de] tot eeuwigen dagen doen en[de] laten
genyeten en[de] gebruyken sonder hem te doen noch te laten
geschien nu noch in toecommen[de] tyde in lyfve noch in goede[n]
eenich hinder letsel oft moeyenisse ter contrarien maer indien
NVT